Πενήντα χρόνια χωρίς τον ΦΩΤΗ ΚΟΝΤΟΓΛΟΥ

Posted by ethografimata on 13 Ιουλίου 2015 · 1 σχόλιο

Πέρασε μισός αιώνας από την κοίμηση
του μεγάλου Έλληνα δημιουργού
Φώτη Κόντογλου.
Το κενό απερίγραπτο.
Το έργο του σωσίβια λέμβος
στο ναυάγιο που έχει περιέλθει
ο σύγχρονος πολιτισμός.

Ο Φώτης Κόντογλου
– πραγματικό όνομα Φώτιος Αποστολέλης –
γεννήθηκε στο Αϊβαλί, στις αρχαίες Κυδωνίες,
την 8η Νοεμβρίου 1895 και
η κοίμησή του έγινε στην Αθήνα,
την 13η Ιουλίου 1965.

Απόγονος του Νικολάου Αποστολέλλη και
της Δέσποινας Κόντογλου.
Νήπιο ακόμη ορφάνεψε από πατέρα και
ανατράφηκε από τη μητέρα του και
τον θείο του ιερομόναχο Στέφανο Κόντογλου,
αδελφό της μητέρας του.

Αναζήτησε την «ελληνικότητα»,
δηλαδή μία αυθεντική έκφραση,
επιστρέφοντας στην ελληνική παράδοση,
τόσο στο λογοτεχνικό όσο και στο ζωγραφικό του έργο.

Καίρια ήταν η συμβολή του
στον χώρο της βυζαντινής εικονογραφίας,
καθώς αποτέλεσε τον επαναστάτη της επιστροφής
στην καθοριστική αξία της βυζαντινής τέχνης.

Σήμερα θεωρείται ως ένας
από τους κυριότερους εκπροσώπους
της «Γενιάς του 30».

Μαθητές του υπήρξαν οι διακεκριμένοι ζωγράφοι
Σπύρος Βασιλείου,
Γιάννης Τσαρούχης και
Νίκος Εγγονόπουλος.

Τα έργα του, που έχουν εκτεθεί
σε μεγάλες εκθέσεις του εσωτερικού και του εξωτερικού,
βρίσκονται σήμερα σε μουσεία, πινακοθήκες και ιδιωτικές συλλογές.

Παράλληλα, ο Κόντογλου υπήρξε προικισμένος συγγραφέας,
υπέρμαχος της Ορθοδοξίας και της ελληνικής παράδοσης,
λάτρης της ελληνικής φύσης και μέγας Θαλασσογράφος.

Αυτά τα θέματα πραγματεύεται στα βιβλία του και
σε πάνω από τρεις χιλιάδες άρθρα του,
δημοσιευμένα σε εφημερίδες και περιοδικά.
Με ζέση, γνώση, δυνατό λόγο,
μα πάνω απ’ όλα με μεγάλη καρδιά.

Για το σύνολο της προσφοράς του
στα ελληνικά γράμματα και την τέχνη
βραβεύτηκε από το κράτος και την Ακαδημία Αθηνών.

Περισσότερα γι’ αυτόν τον μεγάλο μάστορα,
για τον ταπεινό άνθρωπο του Θεού
που υπηρέτησε με αγάπη κι αφοσίωση
τον Κύριο και την Εκκλησία Του,
μπορείς να παρακολουθήσεις εδώ:
https://www.youtube.com/watch?v=FRkSGhl9fDA
https://www.youtube.com/watch?v=UfMJIJiXQa0
https://www.youtube.com/watch?v=aOA1WYucCyU
https://www.youtube.com/watch?v=fmp2tpfthqI
https://www.youtube.com/watch?v=nd2s3llTqXk

Ενά μηδαμινό εθο-φωτοδρόμιο
ως αφιέρωμα στον αγαπημένο μας
κυρ Φώτη που μας κρατά ακόμα το χέρι,
για να μη χαθούμε στο λαβύρινθο
της πολυπολιτισμικότητας και του μηδενισμού.

Κρατήσου γερά από τις παρακάτω του κουβέντες:

«Καλὸ εἶναι νὰ ὑπάρχεις,
ἀλλὰ νὰ ζεῖς εἶναι ἄλλο πρᾶγμα.»

«Οἱ ἄνθρωποι καταντήσανε σὰν ἄδεια κανάτια,
καὶ προσπαθοῦν νὰ γεμίσουν τὸν ἑαυτό τους,
ρίχνοντας μέσα ἕνα σωρὸ σκουπίδια,
ἐκθέσεις μὲ τερατουργήματα, μπάλλες, ὁμιλίες καὶ ἀερολογίες,
καλλιστεῖα, ποὺ μετριέται ἡ ἐμορφιὰ μὲ τὴ μεζούρα,
ἠλίθιους καρνάβαλους, συλλόγους λογῆς-λογῆς
μὲ γεύματα καὶ μὲ σοβαρὲς συζητήσεις γιὰ τὸν ἴσκιο τοῦ γαϊδάρου,
συνδέσμους ἀφιερωμένους στοὺς ἀποθεωμένους ἄνδρας τῆς Εὐρώπης
κι ἕνα σωρὸ ἀλλὰ τέτοια.
Αὐτή, μὲ μιὰ ματιά, εἶναι ἡ εἰκόνα τῆς ἀνθρωπότητας σήμερα, ποὺ νὰ μὴν ἀβασκαθῇ!

Ποῦ νὰ βρεῖ κανένας καταφύγιο; …
-Δόξα στὸν Θεό, ποὺ ὑπάρχει ἀκόμα κάποιο καταφύγιο γιὰ μᾶς
ποὺ δὲν εἴμαστε σὲ θέση νὰ νοιώσουμε «τὸ μεγαλεῖο τῆς ἐποχῆς μας».
Δόξα στὸν θεὸ ποὺ ὑπάρχουν ἀκόμα κάποιοι τόποι
ποὺ δὲν τοὺς ἐξήρανε αὐτὴ ἡ φυλλοξήρα ποὺ λέγεται σύγχρονος πολιτισμός.»

«Σὲ βεβαιώνω πὼς αἰσθάνομαι στεναχώρια καὶ θλίψη
ὅποτε δημοσιευθεῖ τίποτα γιὰ μένα.
Ἀνέκαθεν ἀπέφευγα τὰ δοξάρια.
Πολὺ φτηνὸ πράγμα.
Ἀφοῦ εἶπα πολλὲς φορὲς νὰ μὴ γράψω πιὰ νὰ μὲ ξεχάσουν.
Τί ὄμορφο πράγμα νὰ ζεῖς ξεχασμένος..

…τὸ κάθε τι εἶνε τυλιγμένο μέσα σὲ μυστήριο.
Αὐτὸ τὸ μυστήριο θέλουνε νὰ βγάλουνε οἱ σημερινοὶ ἄνθρωποι.
Μὰ ξεγυμνώνουνε τὸν ἑαυτό τους ἀπὸ κάθε βαθὺ αἴσθημα.
Ἀφοῦ καὶ οἱ Χριστιανοὶ τῆς σήμερον θέλουνε νὰ κάνουνε
τὸν Χριστιανισμὸ χωρὶς μυστήρια, δηλαδὴ χωρὶς Χριστό.
Ἂν δὲν νοιώθεις μυστήριο σὲ ὅ,τι βλέπεις, σὲ ὅ,τι ἀκοῦς, σὲ ὅ,τι πιάνεις,
εἶσαι στ᾿ ἀλήθεια πεθαμένος ἄνθρωπος…

Θυμᾶμαι τὸν καιρὸ ποὺ ζοῦσα πιὸ φυσικὴ ζωή,
πὼς ὅλα μὲ κάνανε νὰ βουτῶ βαθειὰ μέσα μου καὶ
νὰ βρίσκω κάποια ἀλλόκοτα πετράδια,
καὶ κάποια μαργαριτάρια μιᾶς ξωτικῆς θάλασσας…

..Χρυσὰ χέρια καὶ πολλὰ χαρίσματα μοῦ ἔδωσε ὁ Κύριος.
Δὲν τὰ μεταχειρίστηκα γιὰ νὰ ἀποχτήσω ὑλικὰ ἀγαθά,
μήτε χρήματα, μήτε δόξα, μήτε κανενὸς εἴδους καλοπέραση.
Τὰ μεταχειρίστηκα πρὸς δόξαν τοῦ Κυρίου καὶ τῆς Ὀρθοδοξίας Του.
Ὄχι μόνο τὸν ἑαυτό μου παράβλεψα,
μὰ καὶ τοὺς δικούς μου, τὴ γυναίκα μου, τὰ παιδιά μου καὶ τὰ ἐγγόνια μου
τὰ ἀδίκησα κατὰ τὸ πνεῦμα τοῦ κόσμου.
Κανένας ἄνθρωπος δὲν στάθηκε τόσο ἀνίκανος
νὰ βοηθήσει τοὺς συγγενεῖς του, ὅσο ἐγώ.

Ἤμουνα προσηλωμένος στὸ ἔργο, ποὺ ἔβαλα γιὰ σκοπό μου,
καὶ στὸν σκληρὸ ἀγώνα γιὰ τὴν Ὀρθόδοξη πίστη μας.
Γιὰ τοῦτο τυραννιστήκαμε καὶ τυραννιόμαστε στὴ ζωή μας.
Φτωχὸς ἐγώ, φτωχὰ καὶ τὰ παιδιά μας.
Βιοπάλη σκληρή, μὰ μὲ τὴν ἐλπίδα τοῦ Θεοῦ ὅλα γαληνεύουν,
ὅλα τὰ θλιβερὰ τὰ περνοῦμε μὲ εὐχαριστία…»

Ευχαριστούμε κυρ Φώτη!
Αιωνία σου η μνήμη!

ΦΩΤΗΣ ΚΟΝΤΟΓΛΟΥ 1895-1965

Ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος, 1924. Αραιωμένο μελάνι, 31 x 12,5 εκ. Συλλογή Π.Ζάννα

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΔΙΑΚΟΣ Ο ΑΗΤΟΣ ΤΗΣ ΡΟΥΜΕΛΗΣ Λάδι, 29x36 εκ.

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΔΙΑΚΟΣ Ο ΑΗΤΟΣ ΤΗΣ ΡΟΥΜΕΛΗΣ Λάδι, 29×36 εκ.

Μονομαχία Ερεχθέα – Εύμολπου, 1937-39 Τοιχογραφία στο Δημαρχείο Αθηνών

Άγιος Ανδρέας

Προσωπογραφία Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη

«Ο Πελοπίδας, Επαμεινώνδας, Δημοσθένης, Αριστοτέλης.»

Μονή Ιβήρων, 1923, σχέδιο

ΧΡΙΣΤΟΣ ΠΑΝΤΟΚΡΑΤΩΡ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΑ ΤΕΜΠΛΟΥ, Ι.Ν. ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ, ΠΑΙΑΝΙΑ

Ο Παντοκράτων του Τρούλου, Μελάνι και μολύβι σε χαρτί 26,5x19 εκ.

Ο Παντοκράτων του Τρούλου, Μελάνι και μολύβι σε χαρτί 26,5×19 εκ.

Η Ιωνική Δωδεκάπολη (Λεπτομέρεια), 1937 Τοιχογραφία στο Δημαρχείο Αθηνών

Φώτης Κόντογλου, Βιβλίο «Ο Αστρολάβος»

Μονή Γρηγορίου, 1923. Αραιωμένο μελάνι, 20 x 27,5 εκ. Συλλογή Ζ. Σιφναίου

Ο Αρχάγγελος Γαβριήλ, 1954, Παρεκκλήσιο των Αγίων Αναργύρων στον Πάρνωνα Λακωνίας

Η ΠΛΑΤΥΤΕΡΑ, 1942 ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΠΝΙΚΑΡΕΑ

Η Οικογένεια του Ζωγράφου, 1932 Τοιχογραφία, π. 60 x 90 εκ., Εθνική Πινακοθήκη

Προσωπογραφία της γυναίκας του ζωγράφου, Μαρία, 1928.

Προσωπογραφία Παντελή Πρεβελάκη, π. 1938 – 1939 Αυγοτέμπερα fresco (νωπογραφία) , 19 x 14 εκ. ΕΘΝΙΚΗ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ Δωρεά Σόφης Κεφάλα

Οι Άγιοι Ανάργυροι Κοσμάς και Δαμιανός, 1953. Αυγοτέμπερα, 34 x 50 εκ., Συλλογή Σκαρλατίδη

Φώτης Κόντογλου 1937

Φώτης Κόντογλου

Η Πλατυτέρα, 1936. Αυγοτέμπερα, 37,5 x 52,5 εκ. Συλλογή Θ. Κιοσέογλου

«Ο Θάνος Βροντόλαλος», Εικονογραφία Βιβλίου Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη

Φώτης Κόντογλου, Το Μαρτύριο του Αγίου Μάμαντα, αντίγραφο τοιχογραφίας από το Καθολικό Μονής Βαρλαάμ Μετεώρων, 1932, τέμπερα σε μουσαμά, 106 Χ 66 εκ.

Ο Άγιος Δημήτριος ο Μυροβλήτης, 1948. Αυγοτέμπερα, 75 x 50 εκ., Ι.Ν. Αγίου Ανδρέα Κάτω Πατησίων

Αυτοπροσωπογραφία Φώτη Κόντογλου

Η Ανάσταση του Χριστού, Ιδιωτικό Παρεκκλήσιο της οικογένειας Πεσματζόγλου στην Κηφισιά

Ὁ φτυχισμένος Κονέκ-Κονέκ, ὁ βασιλιὰς τῆς Ἰσπροβάνας. Τοιχογραφία ἀπ᾿ τὸ σπίτι τοῦ Κόντογλου. Ἐθνικὴ Πινακοθήκη

Η οικογένεια Κόντογλου στην κατοχή όταν ζούσαν σε ένα γκαράζ. Ο Κόντογλου ξεχωρίζει με τα όρθια μαλιά, δίπλα του η Μαρία και η Δέσπω.

Ο Χριστός, 1924. Αραιωμένο μελάνι, 17 x 13,5 εκ. Συλλογή Ι. Παπαδόπουλου

Η ΓΕΝΝΗΣΗ, 1946, ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΑ

Τμήμα από τους Αγίους 40, 1897-1965, Τέμπερα σε ξύλο, 0.37x0.185 εκ.

Τμήμα από τους Αγίους 40, 1897-1965, Τέμπερα σε ξύλο, 0.37×0.185 εκ.

Φώτης Κόντογλου επί το έργον

Πρόσφυγες ή Η Κοιλάδα του Κλαυθμώνος

ΕΘΝΙΚΗ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ Νωπογραφία , 336 x 646 εκ., Τοιχογραφία με την οποία ο καλλιτέχνης διακόσμησε το σπίτι του,1932 Δωρεά Βασίλη και Νίκου Γουλανδρή στη μνήμη του αδελφού τους Κωνσταντίνου Π. Γουλανδρή

Η Αγία Αικατερίνη, 1935. Αυγοτέμπερα, 112 x 61 εκ., Αγία Αικατερίνη, παρεκκλήσιο Ερυθρού Σταυρού

Η οικογένεια του ζωγράφου, Δια χειρός Φωτίου Κόντογλου

Ο Άγιος Χριστόφορος, 1946. Τοιχογραφία, Ι.Ν. Ζωοδόχου Πηγής, Παιανία

Ο Αρχάγγελος Γαβριήλ, 1952. Κερόνεφτο, 53 x 43 εκ., Συλλογή Κωνσταντινίδη

Η Αγία Θεοδότη με τον Άγιο Κοσμά και τον Άγιο Δαμιανό, Παρεκκλήσιο των Αγίων Αναργύρων στον Πάρνωνα Λακωνίας

Φωτογραφία του Φώτη Κόντογλου στο σπίτι του, τη χρονιά του θανάτου του, 1965. Αρχείο Φώτη Κόντογλου, Ιστορικά και Φωτογραφικά Αρχεία Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου

Ελένη Στ. Μαυροπούλου

Συνάντησε τα Εθογραφήματα στα social media:
Facebook / Twitter